Wat is hidradenitis suppurativa?
Hidradenitis suppurativa is een chronische ontsteking van de haarzakjes in voornamelijk de oksels en/of liezen. Het wordt ook wel acne inversa of acne ectopica genoemd. Hidradenitis suppurativa is de benaming voor talg- en zweetklierontsteking, acne inversa betekent acne in de plooien en acne ectopica betekent acne op andere plekken waar je acne doorgaans ziet.
Bij hidradenitis suppurativa is er sprake van een verstopping van de opening van de haarzakjes (waar je het haartje uit de huid ziet komen). De opening wordt afgesloten door een hoornprop of door zwelling. De binnenkant van het haarzakje is bekleed met huidcellen. Deze huidcellen blijven delen en sterven uiteindelijk af in de vorm van huidschilfers. Al deze huidschilfers hopen zich op in het haarzakje, dat op een gegeven moment knapt. Dan komt de inhoud ervan, een mengsel van huidschilfers, die veel keratine (hoornmateriaal) bevatten, talg, levende en dode huidcellen, en bacteriën onder de huid terecht.
Dit veroorzaakt een ontsteking, er ontstaat een holte gevuld met keratine, levende en dode huidcellen, pus en bacteriën (een abces). Deze rommel zoekt een uitweg, breekt door naar de huid. Op dat moment is er een tunnelvormige verbinding (een fistel) tussen de ontstoken holte in de diepte, en de huid aan de buitenkant.
Diverse bacteriën kunnen zich gaan vermeerderen in de holtes en gangen in de diepte. Er komen ontstekingscellen op af die proberen de bacteriën en de resten van het geknapte haarzakje op te ruimen, hetgeen maar gedeeltelijk lukt. Tussen al deze ontstekingscellen in bevinden zich nog steeds de oorspronkelijke cellen van de wand van het haarzakje. Deze cellen vormen nieuwe holten en buisvormige structuren. Er kan een heel gangenstelsel onder de huid ontstaan.
Een belangrijke oorzaak van het ontstaan van een hoornprop of plugje in de haarzakjes is roken. Rokers hebben vaak meerdere verstopte haarzakjes en talgklieren, te herkennen aan zwarte puntjes in de huid (zwarte mee-eters, ook wel blackheads of comedonen genoemd).
Wat zijn de klachten van acne inversa?
Anders dan bij de gewone acne (acne vulgaris), ontstaan bij acne inversa uitgebreide ontstekingen in en rond de haarzakjes, met pijnlijke zwellingen als gevolg. Soms zijn verwijde afvoergangen en puskopjes zichtbaar aan de buitenkant. Er kunnen grote en pijnlijke met pus gevulde abcessen ontstaan, die op een gegeven moment doorbreken naar buiten. In de diepte kunnen grote holtes (cysten) ontstaan. Soms zoekt de pus een uitweg via andere wegen dan de oorspronkelijke afvoergang en ontstaan gangen en tunnels (fistels) onder de huid, die soms centimeters verder weer naar de oppervlakte komen. Abcesholtes kunnen met elkaar in verbinding staan via gangen. Abcessen kunnen steeds opnieuw terugkomen op dezelfde plaats. In de ergste gevallen is acne inversa een zeer invaliderende ziekte, vanwege de pijn en de continue uitvloed van talg, vocht en pus uit de ontstoken klieren. Het kan aanleiding geven tot sociaal isolement en depressieve gevoelens.
Behalve op de bekende voorkeursplaatsen, de liezen en de de oksels, kan acne inversa ook voorkomen op andere plaatsen, zoals de billen, rond de anus, onder de borsten, in de nek, of elders op de romp.
Wat zijn de oorzaken?
De oorzaak is niet precies bekend. De aandoening begint meestal in de puberteit (dan komen ook pas de okselharen en klieren tot volledige ontwikkeling) maar kan ook op latere leeftijd ontstaan. Het komt vooral voor bij vrouwen (70-80% is vrouw). Erfelijke aanleg speelt een rol, het komt in bepaalde families en rassen (blanke en zwarte ras) meer voor dan bij andere. Hormonale invloeden spelen een rol, bij sommige vrouwen verergert de ontsteking rond de menstruatie, ook zwangerschap en menopauze kunnen de klachten beïnvloeden. Overgewicht, roken, zweten, warmte, en mogelijk ook stress hebben een ongunstige invloed.
Verder is er een relatie met bepaalde ziektebeelden, acne inversa komt wat vaker voor bij patiënten met suikerziekte, de ziekte van Crohn (ontstekingen van de dikke darm), sommige vormen van reuma, schildklieraandoeningen, lupus erythematodes, en psoriasis.
Hoe kan hidradenitis suppurativa behandeld worden?
Hidradenitis suppurativa is lastig te behandelen. Er zijn een aantal leefregels die verschil kunnen maken:
– Overgewicht verminderen en stoppen met roken: 50 tot 80% heeft overgewicht en 80% rookt of heeft gerookt, dit heeft direct invloed op het ontstaan.
– Goede lokale hygiëne: houdtde oksel en liesgebieden dagelijks goed schoon, gebruik eventueel een bacteriedodende zeep zoals Unicura of Hibiscrub. Draag schoon, droog en goed absorberend ondergoed. Te strak zittende kleding en schurende elastiekranden van ondergoed kunnen de haarzakjes beschadigen.
Daarnaast zijn er een aantal geneesmiddelen, zoals lokale acneproducten, antibiotica, ontsteking- en talgproductieremmers, die ontstekingen kunnen voorkomen en verminderen. Helaas hebben deze weinig effect op eenmaal gevormde abcesholten en gangen. Chronisch ontstoken gebieden kunnen chirurgisch worden behandeld, bijvoorbeeld middels deroofing.
Patiëntenvererniging
Hidradenitis, vooral de ernstige vorm, is een zeer hinderlijke aandoening met grote invloed op het dagelijks leven in al zijn aspecten. Weinig mensen zijn op de hoogte van het bestaan van deze ziekte en beseffen hoeveel problemen het kan veroorzaken. Sommige patiënten vinden het prettig om contact te zoeken met lotgenoten die de ziekte ook hebben, om informatie uit te wisselen of om onderling steun te vinden. Er is een hidradenitis suppurativa patiëntenvereniging, met een eigen website www.hidradenitis.nl.